CHỮ HIẾU – ĐẠO LÀM CON TRONG ĐỜI SỐNG HIỆN NAY

Luân thường đạo lý của dân tộc Việt Nam vốn trọng đạo Nho lấy hiếu nghĩa làm gốc: Trăm nết thiện, chữ hiếu đứng đầu và trong chữ Hiếu lấy phụng dưỡng cha mẹ làm đầu.

1. Chữ Hiếu

Chữ hiếu có hình tượng người con cõng cha mẹ trên lưng. Như vậy, chữ hiếu được biểu thị bằng mối quan hệ cha mẹ trên lưng, con ở dưới; suy rộng ra đó là đạo nghĩa của con cháu đối với cha mẹ, lấy phụng dưỡng cha mẹ làm đầu…

Do vậy từ xưa đến nay, trong quan niệm của dân tộc ta, chữ hiếu là nền tảng của đạo đức. “Nhân sinh bách hạnh hiếu vi tiên”, trong trăm hạnh của con người, hạnh hiếu đứng đầu. Lời của Khổng Tử bàn về đạo hiếu rằng: “Người con hiếu phụng dưỡng cha mẹ, ăn ở phải hết sức cung kính, cung dưỡng cha mẹ phải hết mực vui vẻ, khi cha mẹ đau ốm phải lo lắng hết lòng, khi lo việc tang lễ phải cực kỳ thương xót, khi cúng tế cha mẹ phải vô cùng trang nghiêm”.

Tự điển Việt Nam của Lê Văn Đức (1970), định nghĩa phụng dưỡng như sau: “Chăm sóc, nuôi nấng người bề trên – phụng dưỡng cha mẹ già”. Chữ phụng được sách này định nghĩa: “Vâng theo lệnh trên – dâng lên”; chữ dưỡng: “nuôi nấng, dạy dỗ – cha sinh, mẹ dưỡng đức cù lao”. Như vậy trong hai chữ phụng dưỡng cha mẹ còn hàm chứa cả nỗi nhọc nhằn (cù lao). Và trong sự nhọc nhằn đó, nếu không nhớ tưởng đến công ơn đấng sinh thành, thiếu tình yêu thương, kém thấu đáo chữ hiếu thì con cái sinh ra sự bê trễ, bỏ mặc… Ấy vậy nên ca dao xưa có câu: “Cha mẹ nuôi con bể hồ lai láng/ Con nuôi cha mẹ tính tháng tính ngày”.

2. Chữ Hiếu được thể hiện như thế nào?

Chăm sóc cha mẹ già, không chỉ có dưỡng mà còn phải phụng. Đức Phật dạy rằng, cách đền đáp đúng đắn và ý nghĩa nhất của người con đối với cha mẹ gồm 5 việc phải làm: “Nuôi dưỡng, làm tròn mọi bổn phận người con; giữ gìn gia đình với truyền thống; bảo vệ tài sản thừa tự; và làm tang lễ khi cha mẹ qua đời”. Hay trong Kinh Tăng Chi Bộ dạy: “Một bên vai cõng cha, một bên vai cõng mẹ, như vậy suốt 100 năm, cũng không đủ để đền đáp công ơn sinh thành và dưỡng dục của mẹ cha”. Điển tích mỗi năm Vu Lan là lễ lớn nhất để Phật tử thể hiện lòng hiếu kính, báo đáp công ơn cha mẹ.

3. Chữ Hiếu trong văn học

Trong kho tàng văn học Việt Nam, các bậc trí giả viết sách giáo dục con người biết báo đáp công ơn sinh thành, dưỡng dục của cha mẹ không thiếu.

Truyện Kiều của Nguyễn Du là tác phẩm tiêu biểu của chuyện hiếu đạo. Cuộc đời Thúy Kiều chữ hiếu xuyên suốt trong câu chuyện. Khi gia đình gặp nạn, nàng bán mình làm vợ Mã Giám Sinh với hy vọng giải thoát cha và em trai khỏi cảnh tù tội, đánh đập. Sau khi bị lừa dối, bán vào lầu xanh, Kiều lúc nào cũng thương nhớ và ghi ơn công ơn. Cuối cùng vẫn vâng lời cha mẹ, nàng trở về đoàn tụ với Kim Trọng cũng để trả nợ tình và ân nghĩa mà chàng đã dành cho cha mẹ…

Có lẽ hiếm người Việt nào không biết câu hát ru, ngày còn thơ ấu: “Công cha như núi Thái Sơn/ nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra/ một lòng thờ mẹ kính cha/ cho tròn chữ hiếu mới là đạo con”. Bốn dòng thơ lục bát, chứa đựng đạo lý sâu sắc của dân tộc. Cho đến nay, đời sống có trải qua bao thay đổi lớn lao, tập quán phụng dưỡng cha mẹ khi tuổi già; mất đi thì thờ cúng, giỗ chạp… vẫn tồn tại bền vững trong đại đa số các thế hệ gia đình Việt Nam.

Vậy chữ Hiếu trong đời sống hiện nay có khác gì với ông cha ta ngày xưa. Cùng lắng nghe những chia sẻ của thầy Ngô Minh Tuấn để hiểu hơn về Đạo làm con trong đời sống hiện nay.

Hãy tham gia chương trình Thiền và đời sống, Chuyển hóa tâm thức cùng thầy Ngô Minh Tuấn tìm hiểu về Chữ Hiếu – Đạo làm con trong đời sống hiện nay để có đời sống tốt hơn bạn nhé.

Mọi chi tiết xin liên hệ:

CEO NAM ĐỊNH HOLDING