Trong quá trình kinh doanh, doanh nghiệp có thể gặp phải những rủi ro dòng tiền, những sự kiện hoặc tình huống có thể gây ra sự giảm sút, thiếu hụt hoặc mất cân đối của dòng tiền. Rủi ro dòng tiền có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân, gây ra nhiều hậu quả tiêu cực, và đòi hỏi doanh nghiệp phải có những cách quản lý hiệu quả. Do đó, việc quản lý rủi ro dòng tiền là một nhiệm vụ cần thiết và quan trọng đối với doanh nghiệp.

Dòng tiền là một chỉ số quan trọng để đánh giá hiệu quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Dòng tiền thể hiện sự chênh lệch giữa tiền thu và tiền chi trong một khoảng thời gian nhất định. Dòng tiền dương có nghĩa là doanh nghiệp có lượng tiền thu vào nhiều hơn tiền chi ra, ngược lại, dòng tiền âm có nghĩa là doanh nghiệp có lượng tiền chi ra nhiều hơn tiền thu vào. Dòng tiền ảnh hưởng đến khả năng thanh toán nợ, đầu tư, phát triển và duy trì hoạt động của doanh nghiệp.

1. NGUYÊN NHÂN GÂY RA RỦI RO DÒNG TIỀN

Rủi ro dòng tiền là khả năng xảy ra sự chênh lệch giữa dòng tiền thực tế và dòng tiền dự kiến của doanh nghiệp. Rủi ro dòng tiền có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, có thể phân loại thành hai nhóm chính là rủi ro nội bộ và rủi ro ngoại bộ.

Rủi ro dòng tiền nội bộ

Rủi ro nội bộ xuất phát từ bên trong doanh nghiệp và thường xuyên là kết quả của những vấn đề quản lý và quyết định chiến lược. Các nguyên nhân chính bao gồm:

– Rủi ro doanh thu: Là rủi ro do doanh thu của doanh nghiệp không đạt được kế hoạch hoặc giảm so với cùng kỳ, do sự thay đổi của nhu cầu thị trường, sự cạnh tranh của đối thủ, sự biến động của giá cả, chất lượng sản phẩm hoặc dịch vụ, chiến lược kinh doanh,...

– Rủi ro chi phí: Là rủi ro do chi phí của doanh nghiệp tăng cao hơn dự kiến hoặc so với cùng kỳ, do sự biến động của giá nguyên vật liệu, giá nhân công, giá dịch vụ, chi phí quản lý, chi phí tài chính, chi phí pháp lý,... Đầu tư lớn, vay mượn không cần thiết, hoặc chiến lược tài chính không linh hoạt có thể đặt doanh nghiệp vào tình trạng rủi ro lớn.

– Rủi ro quản lý: Là rủi ro do sự thiếu sót trong quản lý của doanh nghiệp, bao gồm quản lý tài chính, quản lý hàng tồn kho, quản lý công nợ, quản lý dự án, quản lý nhân sự, quản lý chất lượng,... Doanh nghiệp có thể chi tiêu quá nhiều cho những hoạt động không mang lại hiệu quả, ví dụ như quảng cáo, tiếp thị, du lịch,... Những chi tiêu này có thể làm giảm dòng tiền dư thừa, làm giảm khả năng đầu tư, trả nợ, trả cổ tức,... của doanh nghiệp.

Rủi ro dòng tiền ngoại bộ

Rủi ro ngoại bộ là những rủi ro do các yếu tố bên ngoài doanh nghiệp gây ra, bao gồm:

– Rủi ro kinh tế: Doanh nghiệp thường xuyên phải làm việc với nhiều loại tiền tệ, và sự biến động của tỷ giá có thể tạo ra rủi ro không mong muốn, đặc biệt là khi có những thay đổi đột ngột.

– Rủi ro chính trị: Là rủi ro do sự thay đổi của chính sách pháp luật, chính sách thuế, chính sách thương mại, chính sách tiền tệ,... Thay đổi trong luật pháp và chính sách thị trường có thể tạo ra những rủi ro không mong muốn, đặc biệt là khi doanh nghiệp không thích ứng nhanh chóng với những thay đổi này.

– Rủi ro thiên tai: Là rủi ro do các hiện tượng thiên nhiên bất thường, như động đất, lũ lụt, bão, hạn hán,...

– Rủi ro dịch bệnh: Là rủi ro do sự bùng phát của các bệnh truyền nhiễm, như Covid-19, cúm gia cầm, SARS,...

– Rủi ro biến động thị trường:  Thị trường có thể thay đổi theo chiều hướng không thuận lợi cho doanh nghiệp, ví dụ như giảm nhu cầu, cạnh tranh gay gắt, biến động giá cả, tỷ giá, lãi suất,... Những sự biến động này có thể ảnh hưởng đến doanh thu, chi phí, lợi nhuận và dòng tiền của doanh nghiệp.

2. HẬU QUẢ CỦA RỦI RO DÒNG TIỀN

Rủi ro dòng tiền có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho doanh nghiệp, như:

– Mất cơ hội kinh doanh: Khi dòng tiền không đủ để đầu tư vào các dự án mới, mở rộng thị trường, nâng cấp cơ sở vật chất..., doanh nghiệp sẽ bị bỏ lỡ những cơ hội kinh doanh có thể mang lại lợi nhuận cao.

– Sự mất uy tín và niềm tin của các bên liên quan: Khi doanh nghiệp gặp khó khăn trong dòng tiền, nó có thể không thể đáp ứng được các nghĩa vụ tài chính, ví dụ như trả nợ, trả lương, trả cổ tức,... Điều này có thể làm mất uy tín và niềm tin của các bên liên quan, như ngân hàng, nhà cung cấp, khách hàng, nhân viên, cổ đông,... Những bên liên quan này có thể từ chối hợp tác, cắt giảm tín dụng, đòi nợ, kiện tụng, rút lui,... với doanh nghiệp, làm ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.

– Mất khả năng cạnh tranh: Khi doanh nghiệp thiếu dòng tiền, nó có thể không thể đầu tư vào những hoạt động nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh và tăng trưởng, ví dụ như nghiên cứu và phát triển, mở rộng thị trường, cải tiến sản phẩm,... Điều này có thể làm cho doanh nghiệp bị tụt hậu so với đối thủ cạnh tranh, mất thị phần, giảm doanh thu, lợi nhuận và dòng tiền.

– Sự mất cân đối của cơ cấu tài chính: Khi doanh nghiệp thiếu dòng tiền, nó có thể phải vay nợ hoặc phát hành cổ phiếu để bù đắp thiếu hụt. Điều này có thể làm cho cơ cấu tài chính của doanh nghiệp bị mất cân đối, tăng tỷ lệ nợ vay, giảm tỷ lệ vốn chủ sở hữu, làm tăng chi phí tài chính, giảm lợi nhuận ròng và dòng tiền.

– Phá sản: Khi dòng tiền âm kéo dài, doanh nghiệp sẽ không thể trang trải được các khoản chi phí cố định, như thuê nhà, điện nước, bảo hiểm..., dẫn đến tình trạng không có khả năng thanh toán. Hậu quả nghiêm trọng nhất của rủi ro dòng tiền có thể là phá sản và mất doanh nghiệp. Khi không thể duy trì hoạt động thông thường vì thiếu hụt nguồn tiền mặt, doanh nghiệp có thể phải đối mặt với tình trạng phá sản.

– Giảm khả năng duy trì sự tồn tại: khi dòng tiền bị nguy hiểm, doanh nghiệp sẽ phải đối mặt với nguy cơ phá sản, giải thể, sáp nhập,... Điều này có thể làm mất đi sự độc lập và tự chủ của doanh nghiệp.

3. CÁCH QUẢN LÝ RỦI RO DÒNG TIỀN

Để quản lý rủi ro dòng tiền, doanh nghiệp cần thực hiện 6 bước sau:

– Phân tích và đánh giá rủi ro dòng tiền: Doanh nghiệp cần xác định các nguyên nhân, mức độ và xác suất của rủi ro dòng tiền, cũng như ảnh hưởng của chúng đến hoạt động kinh doanh. Doanh nghiệp cũng cần xây dựng các kịch bản dòng tiền khác nhau, dựa trên các giả định về thị trường, doanh thu, chi phí,... để có thể ứng phó với các tình huống bất ngờ.

– Nhận diện rủi ro dòng tiền: Đây là bước để xác định các rủi ro cụ thể có thể xảy ra, ảnh hưởng đến dòng tiền của doanh nghiệp, bao gồm rủi ro doanh thu, rủi ro chi phí, rủi ro quản lý, rủi ro kinh tế, rủi ro chính trị, rủi ro thiên tai, rủi ro dịch bệnh,...

– Đánh giá rủi ro dòng tiền: Đây là bước để xác định mức độ ảnh hưởng của các rủi ro đến dòng tiền của doanh nghiệp, bao gồm xác suất xảy ra, mức độ tác động, thời gian tác động,... Có thể sử dụng các phương pháp như phân tích nhân quả, phân tích nhạy cảm, phân tích kịch bản,...

– Xử lý rủi ro: Đây là bước để lựa chọn và áp dụng các biện pháp để giảm thiểu hoặc loại bỏ các rủi ro, bao gồm tránh rủi ro, chấp nhận rủi ro, chuyển giao rủi ro, giảm rủi ro,... Có thể sử dụng các công cụ như bảo hiểm, hợp đồng, dự trữ, đa dạng hóa,...

– Theo dõi và kiểm soát rủi ro: Doanh nghiệp cần theo dõi và kiểm soát dòng tiền thường xuyên, so sánh với kế hoạch và ngân sách đã đặt ra. Doanh nghiệp cần phát hiện và xử lý kịp thời các sai lệch, thiếu hụt hoặc dư thừa dòng tiền. Doanh nghiệp cũng cần có các biện pháp phòng ngừa và giảm nhẹ rủi ro dòng tiền, như bảo hiểm, đảm bảo, hợp đồng,... Có thể sử dụng các chỉ số như tỷ lệ dòng tiền tự do, tỷ lệ dòng tiền hoạt động, tỷ lệ dòng tiền đầu tư,...

– Cải thiện và tối ưu hóa dòng tiền: Doanh nghiệp cần cải thiện và tối ưu hóa dòng tiền bằng cách tăng cường thu nợ, giảm chi tiêu, đầu tư hiệu quả, tận dụng các nguồn vốn có lãi suất thấp,... Doanh nghiệp cũng cần tận dụng các công cụ số hóa để đẩy nhanh dòng tiền, như hóa đơn điện tử, thanh toán trực tuyến,...

Rủi ro dòng tiền là một trong những rủi ro lớn nhất đối với doanh nghiệp, có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp. Do đó, việc quản lý rủi ro dòng tiền là một nhiệm vụ cần thiết và quan trọng đối với doanh nghiệp.

Trong bối cảnh kinh tế suy thoái, “gãy dòng tiền” trở thành một vấn đề đặc biệt nhạy cảm và đáng quan ngại đối với các nhà quản trị mà không biết Tư duy Kiến tạo chính là nguyên nhân gốc dẫn đến gãy dòng tiền doanh nghiệp.

Chương trình CEO Quản trị Kiến tạo được xây dựng, kiểm duyệt và giảng dạy bởi Ông Ngô Minh Tuấn - Chủ tịch HĐQT Tập đoàn CEO Việt Nam Global cùng đội ngũ chuyên gia, với mong muốn đồng hành cùng Doanh nhân trong công cuộc quản trị tài chính, dòng tiền và kiến tạo doanh nghiệp.

-----------

CHƯƠNG TRÌNH CEO QUẢN TRỊ KIẾN TẠO

Thời gian: Thứ 5 - Chủ Nhật | Ngày 21 - 24/03/2024

Địa điểm tổ chức: Hà Nội

Chương trình CEO Quản trị Kiến tạo: https://ceoquantri.ceonamdinh.vn/kientao